Richtlijn Toekomstgericht werken voor jongeren van 16 tot 27 jaar

De overgang naar volwassenheid is voor veel jongeren een spannende fase. Maar voor jongeren die opgroeien onder kwetsbare omstandigheden kan deze stap extra groot zijn. Jeugdprofessionals vragen zich vaak af: hoe zorg ik dat een jongere goed voorbereid is op deze overgang? En hoe kan ik een jongere goed ondersteunen bij alles wat er op de jongere afkomt? De richtlijn Toekomstgericht werken geeft antwoorden én erkenning voor dit belangrijke vakgebied binnen de jeugdhulp: het begeleiden van jongeren van 16 tot 27 jaar. Op een manier die aansluit bij hun leefwereld, wensen en tempo. 

De richtlijn is mede ontwikkeld door Levvel. In een interview met 'Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming' vertelt Brechje Kuipers, programmaleider Overgang naar volwassenheid bij Levvel, over het belang van toekomstgericht werken. 

Richtlijn als erkenning 

Het werken met jongeren in de leeftijdsfase van 16 tot 27 jaar is echt een vak apart vertelt Brechje in het interview. Een eigen vakgebied. Dat er nu een richtlijn bestaat geeft het belang weer van een kwaliteitskader om deze jongeren de ondersteuning te kunnen bieden die nodig is. Brechje ziet dat als dé erkenning voor waar ze zich voor inzet: “Voor mij was het essentieel dat er erkenning komt voor wat het werken met deze doelgroep expliciet vraagt van professionals. Deze richtlijn laat zien dat de begeleiding in de leeftijdsfase van 16-27 een vakgebied is dat we met elkaar kunnen verdiepen”.  

Samen bouwen aan een toekomst 

Toekomstgericht werken betekent dat professionals samen met jongeren bouwen aan een toekomst die past bij wie zij zijn en wat zij nodig hebben. De jeugdprofessional kijkt hierbij breed naar de zogenoemde Big5: support, wonen, school & werk, inkomen en welzijn. Dit zijn de 5 leefdomeinen die op orde moeten zijn voor een stevige basis.  

De richtlijn geeft houvast op 3 onderdelen van het begeleidingsproces:  

1. Werkrelatie opbouwen 
   Een veilige en gelijkwaardige relatie is de basis om met jongeren in gesprek te gaan over hun toekomst.
2. Aanpak en interventies 
   Hoe maak je toekomstplannen concreet en help je jongeren bij het vormgeven van hun eigen route?
3. Samenwerking met het netwerk 
   Wat is er nodig om de ondersteuning door te laten lopen, ook wanneer de jeugdhulp stopt? 

De richtlijn is bedoeld voor professionals in de jeugdhulp en jeugdbescherming die jongeren van 16 tot 27 jaar begeleiden, maar is net zo waardevol voor jongerenwerkers, wijkteammedewerkers, onderwijsbegeleiders, maatschappelijke opvang en professionals in de volwassen-ggz. 

Bekijk de richtlijn Toekomstgericht werken

Ontwikkeld met de praktijk

De richtlijn is ontwikkeld door onderzoekers, praktijkprofessionals en jongeren, onder wie Stichting Alexander (nu onderdeel van EMMA). Brechje Kuipers en Feie Ingram van Levvel waren onderdeel van de ontwikkelwerkgroep. 

In het interview vertelt Brechje hoe Levvel al sinds 2016 werkt aan een visie en werkwijze voor deze doelgroep. “Deze werkwijze vraagt een andere basishouding van professionals en vraagt om een uniforme handelswijze. Daarom hebben we binnen Levvel een leertraject Toekomstgericht begeleiden ontwikkeld voor jeugdhulpprofessionals die werken met jongeren in de overgang naar volwassenheid. Wat betekent dat nou eigenlijk voor professionals als ze in de praktijk aan de slag gaan met toekomstgericht werken?” Levvel biedt, in samenwerking met King Nascholing, de training Toekomstgericht begeleiden ook extern aan.

Ook jongeren zelf hadden een stem in de ontwikkeling: zij deelden hun kwaliteitscriteria, zoals het belangrijke uitgangspunt ‘Praat niet over ons, zonder ons’. Hierdoor vormt het jongerenperspectief een stevige basis in de richtlijn. 

Voor de praktijk 

De richtlijn helpt professionals om: 

• Helder te hebben wat jongeren in deze fase nodig hebben 
  Niet alleen praktisch, maar ook relationeel en emotioneel.
• Uniforme werkwijzen te ontwikkelen binnen teams en organisaties 
  Zodat iedere jongere dezelfde kwaliteit van ondersteuning krijgt.
• Structureel samen te werken met het netwerk en systeem om de jongere heen 
  Denk aan gemeenten, onderwijs, inkomen, wonen en zorg.
• Vanuit één gedeelde taal en visie te werken 
  Zodat we in de samenwerking vanuit een gedeeld kader werken met oog voor de kracht van verschillen.  

Een belangrijk inzicht: professionals hebben wél invloed op het systeem. Door samenwerking te zoeken, knelpunten te signaleren en de Big5 bespreekbaar te maken, kunnen zij het verschil maken. 

Meer weten? 

Wil je meer weten over toekomstgericht werken? Lees het volledige interview met Brechje Kuipers op de website van 'Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming'. 

Interview Richtlijn Toekomstgericht werken 

Training Toekomstgericht Begeleiden

Zelf aan de slag met de richtlijnen? Levvel biedt, in samenwerking met King Nascholing, de training Toekomstgericht begeleiden aan.

Training Toekomstgericht begeleiden