Hoe kunnen we jongeren sterker maken in een wereld vol druk, onzekerheid en constante prikkels? Kinder- en jeugdpsychiater Rianne Klaassen van Levvel sprak daarover in het radioprogramma '5 Dagen' op NPO Radio 1. In Nederland ervaart 1 op de 3 jongeren mentale klachten, zoals somberheid en stress. Waar komt dit vandaan en hoe kunnen we ze helpen om veerkrachtiger te worden? Lees hieronder belangrijke inzichten uit het interview.
De generatie die alles ‘goed’ moet doen
De druk op jongeren om te presteren - op school, op social media, in het sociale leven - is groter dan ooit. Ze groeien op in een wereld waar vergelijken de norm is. “Je vergelijkt je lichaam, je prestaties, je social media-pagina’s, je hele leven met dat van anderen,” vertelt student Lois in de uitzending. “Op de meest negatieve manier die je kan doen.”
Volgens Rianne komt die voortdurende vergelijking voort uit een gezonde ontwikkeling: jongeren zijn op zoek naar wie ze zijn. Maar die zoektocht wordt bemoeilijkt door een online wereld die nooit uitstaat. “Je bent als jongere nog een schoenmaat te groot voor je ouders, en een maatje te klein om het alleen te doen. En dan is het lastig als je voortdurend wordt overspoeld door prikkels en beelden van perfectie.”
Controle als overlevingsstrategie
Juist in een wereld vol onzekerheid zoeken jongeren naar controle. En die zoeken ze steeds vaker in destructieve vormen. Tijdens de coronapandemie nam het aantal jongeren met eetstoornissen bijvoorbeeld toe. “Toen de wereld stilviel, sloegen sommigen door in het controleren van hun lijf,” zegt Rianne. “Het lijkt wel of controle de hype van nu is.”
En die focus op controle komt niet alleen van jongeren zelf. Ook ouders hebben steeds meer moeite met het verdragen van ongemak - bij hun kinderen én bij zichzelf. “Opvoeden is niet het voorkomen van verdriet of tegenslag,” stelt Rianne. “Opvoeden is ook: verdragen dat het even niet goed gaat met je kind, en daar niet meteen een oplossing voor willen aandragen.”
Als ouders hun kinderen overal voor willen behoeden, verliezen jongeren de kans om zelf te leren omgaan met moeilijkheden. “Het zijn goedbedoelde pogingen om te helpen, maar het ondermijnt het zelfvertrouwen van kinderen. Ze leren niet hoe ze zélf problemen kunnen oplossen - en dat maakt hen kwetsbaarder, niet weerbaarder.”
Hoe maken we jongeren wél weerbaar?
We moeten anders gaan kijken naar mentale gezondheid bij jongeren, vindt Rianne. Niet als iets wat alleen bij jongeren zelf ligt, maar als een symptoom van hoe we als samenleving omgaan met onzekerheid, falen en imperfectie. “We zouden veel meer moeten zeggen: interessant, hoe ga jij dit oplossen? In plaats van: ik regel het wel.”
Jeugdhulp speelt een essentiële rol in het ondersteunen van jongeren met mentale problemen. Initiatieven zoals @ease, mede opgericht door Rianne, bieden laagdrempelige en anonieme hulp aan jongeren. Bij @ease kunnen jongeren zonder wachtlijst terecht voor een gesprek met getrainde leeftijdsgenoten, wat bijdraagt aan het normaliseren van hulp zoeken en het verminderen van stigma.
Meer weten?
Luister hier het hele interview terug voor nog meer inzichten van Rianne Klaassen, meer info over @ease en ervaringen van jongeren en ouders (vanaf ca. 4:00):