Wat is ervaringskennis?
Ervaringskennis ontstaat uit wat iemand zelf heeft meegemaakt. Dat kunnen ervaringen zijn van onmacht of onveiligheid, maar ook momenten van herstel, veerkracht en hoop. Door op die ervaringen te reflecteren en er betekenis aan te geven, ontstaan waardevolle inzichten: wat werkte in een bepaalde situatie, wat niet, en wat valt daaruit te leren? Ervaringskennis gaat verder dan het delen van een persoonlijk verhaal. Het is kennis die ontstaat uit ervaring en verdiept wordt door reflectie. Het helpt om jezelf én anderen beter te begrijpen.
Om ervaring om te zetten in ervaringskennis, is het belangrijk om ook de ervaringen van anderen en andere kennisbronnen mee te nemen. Zo ontstaat een breder perspectief en groeit er een gedeeld begrip: collectieve ervaringskennis die van waarde is voor de hele praktijk.
Visie van Levvel op ervaringskennis
Goede jeugdhulp rust op drie pijlers: wetenschappelijke kennis, praktijkkennis én ervaringskennis. Onze ambitie is om de kracht van ervaringskennis structureel in te zetten in álle vormen van jeugdhulp. Daarbij hanteren we zes kernprincipes:
- De-stigmatiseren en normaliseren van psychische kwetsbaarheid door dit bespreekbaar te maken.
- Aandacht voor veerkracht en groei die besloten liggen in ervaringen.
- Menselijke, gelijkwaardige en toegankelijke hulpverlening.
- Ervaringen en perspectieven van kinderen, jongeren en gezinnen als uitgangspunt nemen.
- Empathie versterken, met oog voor verschillen tussen ervaringen.
- Ook de ervaringskennis van medewerkers benutten en zichtbaar maken.
Lees hier de visie 'Weten hoe het voelt'
Van ervaring naar ervaringsdeskundigheid
Ervaringsdeskundigheid gaat een stap verder. Dat is het bewust en professioneel inzetten van ervaringskennis om anderen te ondersteunen of om de hulpverlening te verbeteren.
Bij Levvel werken ervaringsprofessionals die jongeren en ouders ondersteunen, meedenken over wat er beter kan bij Levvel en samenwerken met hulpverleners. Zij hebben een registratie in het beroepsregister voor ervaringsdeskundigen en houden hun ontwikkeling en competenties up to date door middel van intervisie, supervisie en een ontwikkelplan. Onze ervaringsprofessionals werken onder andere in onderzoek, ambulante begeleiding, het faciliteren van cliëntparticipatie, beleid en advies. Benieuwd naar het verhaal van een ervaringsprofessional?
Bekijk het verhaal van Marie-Claire in deze video
Ervaringskennis als extra professionele kracht
Naast ervaringsprofessionals zijn er ook hulpverleners bij Levvel die hun eigen ervaringen inzetten als aanvullende kracht/competentie hun werk. Een eerlijk en oprecht verhaal kan helpen om écht contact te maken en laat zien dat iedereen moeilijke momenten kent. Onderzoek toont aan dat het delen van persoonlijke ervaringen - ook wel zelfonthulling genoemd - de vertrouwensrelatie tussen hulpverlener en cliënt versterkt. En juist die vertrouwensrelatie is een belangrijke factor in de kans van slagen van begeleiding. Door iets van zichzelf te delen, draagt een professional bovendien bij aan gelijkwaardigheid in het contact. Dat maakt het voor cliënten vaak makkelijker om hun eigen ervaringen te delen en samen te werken aan herstel.
Ervaringskennis is niet alleen waardevol in het contact met cliënten, maar ook in het contact met collega’s. Door open te zijn over persoonlijke ervaringen en thema’s als psychische kwetsbaarheid of stress bespreekbaar te maken, groeit de veiligheid en verbondenheid binnen teams. Dit helpt om stigma’s te doorbreken en verkleint mogelijk de kans op een burn-out of uitval.
Daarnaast versterken collega’s zo hun kennis over ervaringsdeskundigheid, en leren zij hoe deze vorm van kennis verder verspreid en toegepast kan worden – binnen én buiten de organisatie.
Ervaringskennisteam van Levvel
Levvel werkt met een Ervaringskennisteam dat bestaat uit zowel ervaringsprofessionals als professionals met ervaringskennis. Zij:
- monitoren de kwaliteit van zorg vanuit hun unieke expertise,
- werken nauw samen met andere teams in casuïstiekbesprekingen,
- zijn actief in onderzoek, beleid, ambulante begeleiding en cliëntparticipatie.
EKThuis: plek voor ontmoeting en steun
In 2022 opende Levvel EKThuis (ErvaringskennisThuis): een warme, huiselijke ontmoetingsplek in Amsterdam. Jongeren, ouders en naasten kunnen hier altijd terecht om in gesprek te gaan met ervaringsdeskundigen. Ook Levvel-medewerkers die tijdelijk zijn uitgevallen, kunnen hier re-integreren en hun persoonlijke ervaringen omzetten in waardevolle competenties.
Leren werken met ervaringskennis
Uit onderzoek blijkt dat zo’n 70% van de hulpverleners intensieve levenservaringen heeft, maar dat zij die zelden delen. Wanneer dat wel gebeurt, is het vaak onbewust of in stilte. Veel professionals weten simpelweg niet dat het mág, of hóe ze hun eigen ervaringen op een zorgvuldige en functionele manier kunnen inzetten. Om dit op een functionele manier te doen is training nodig.
Daarom ontwikkelde Levvel de training Levvelen met ervaringskennis. Deze training vertrekt vanuit het idee dat iedereen die bij Levvel werkt, persoonlijke ervaringen heeft die van waarde kunnen zijn in het contact met jongeren, ouders en collega’s. De training biedt hiervoor handvatten: wanneer deel je iets van jezelf, en wanneer niet? Hoe gebruik je een ervaring als middel om verbinding te maken, zonder dat het ten koste gaat van de professionele rol? En hoe werk je goed samen met ervaringsdeskundigen?
Tijdens Levvelen met ervaringskennis reflecteren deelnemers op hun eigen levenservaringen en leren zij hoe deze op een bewuste en veilige manier kunnen worden ingezet – in contact met gezinnen én binnen hun team. Daarnaast vergroten zij hun kennis over ervaringsdeskundigheid, zodat deze waardevolle vorm van kennis verder verspreid kan worden binnen én buiten de organisatie.
Inmiddels zijn al meer dan honderd professionals getraind. Ook ontwikkelt Levvel interactieve modules en microlearnings in het leerportaal, zodat nog meer medewerkers kunnen leren werken met ervaringskennis.
Uitdagingen en toekomst
In een grote organisatie als Levvel is het niet haalbaar om in elk team een ervaringsprofessional te plaatsen. Daarom streven we ernaar dat álle medewerkers - van psychiater tot pedagogisch medewerker tot receptionist - leren hun ervaringskennis te benutten. Dit vraagt om een cultuur van openheid, luisteren en samenwerking. Onze droom is dat in de toekomst ieder team deze competenties bezit en ervaringskennis structureel inzet, zowel in de samenwerking binnen teams als in het contact met jongeren en gezinnen.
