TOPGGz: expertisecentrum Dwang, Angst en Tics

Hoogleraar prof. dr. Lisbeth Utens

Lisbeth is als bijzonder hoogleraar bij de Faculteit Maatschappij en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam, verbonden aan het expertisecentrum DAT. Daarnaast is zij klinisch psycholoog en VCGt-supervisor. Zij is een internationaal expert op het gebied van angststoornissen en cognitieve gedragstherapie bij kinderen en jongeren. Zij houdt zich bezig met behandeling, diagnostiek, second opinions en consultaties. Daarnaast doet zij onderzoek en heeft zij supervisie over promotieonderzoek. Met name op het gebied van angst, dwang- en ticstoornissen, selectief mutisme en misofonie.

Senior onderzoekers

dr. Chaim Huijser

Chaim is geneesheer-directeur, kinder- en jeugdpsychiater en senior onderzoeker. Gespecialiseerd in tics en obsessief-compulsieve stoornissen.

dr. Luuk Stapersma

Luuk is GZ-psycholoog, coördinator van het expertisecentrum DAT en senior onderzoeker op projecten naar onder meer obsessief-compulsieve stoornis en selectief mutisme.

Deze onderzoeken lopen op dit moment binnen ons expertisecentrum Dwang, Angst en Tics:

• Tackle your Tics 
  Hoe effectief is een korte intensieve groepsbehandeling voor kinderen met tics? Dat onderzoeken we in een randomized controlled trial. 
  Onderzoeker: Annet Heijerman
  Verwachte einddatum: begin 2024
• Behandeling en diagnostiek van selectief mutisme vernieuwen
  Een randomized controlled trial naar effectiviteit van innovatief gedragstherapeutisch protocol voor selectief mutisme (behandeling op school) en validering van een nieuwe selectief mutisme vragenlijst.
  Onderzoeker: Chaya Rodrigues Pereira
  Verwachte einddatum: eind 2023
• Diagnostiek en behandeling van misofonie bij kinderen en jongeren
  Onderzoek naar de validering en normering van twee vragenlijsten gericht op misofonie, en de effectiviteit van een innovatieve groepsbehandeling voor kinderen en jongeren, ontwikkeld door het Amsterdam UMC in samenwerking met Levvel. 
  Onderzoeker: Lotte Rappoldt
  Verwachte einddatum: medio 2024
• SPACE: een innovatieve ouderinterventie voor kinderen en jongeren met een complexe dwangstoornis
  Onderzoek naar de effectiviteit van SPACE (Supportive Parenting voor Anxious Childhood Emotions), een behandeling voor ouders van kinderen met een dwangstoornis, gericht op ouderlijke steun en gezinsaanpassing. In dit project wordt samengewerkt met het Yale Child Study Centre, New Haven, USA. Onderzoeker: Juul Veeger
  Verwachte einddatum: medio 2026

Overige onderzoeken

• TIC Genetics
  Internationaal onderzoek naar de genen die tics veroorzaken. In samenwerking met diverse centra, met name Accare.
• Validering misofonie vragenlijst Onderzoek naar de validering en normering van twee screeningsvragenlijsten voor misofonie bij kinderen en jongeren. In samenwerking met het Amsterdam UMC, locatie AMC.
• Intensieve behandelweek dwang
  Onderzoek naar de behandeluitkomsten van de intensieve behandelweek voor kinderen en jongeren met dwang.
• Validering vragenlijsten gezinsaanpassing
  Onderzoek naar de validiteit en betrouwbaarheid van twee vragenlijsten (versie voor ouder en kind) over gezinsaanpassing bij angst en dwang en een vragenlijst over dwingend gedrag.

(Vet: auteurs verbonden aan het expertisecentrum DAT)

2022

• Hordijk, J. A., Verbruggen, S. C., Buysse, C. M., Utens, E. M., Joosten, K. F., & Dulfer, K. (2022). Correction to: Neurocognitive functioning and health-related quality of life of children after pediatric intensive care admission: a systematic review (Quality of Life Research, (2022), 31, 9, (2601-2614), 10.1007/s11136-022-03124-z). Quality of Life Research, 31(9), 2615-2617. https://doi.org/10.1007/s11136-022-03144-9
• Hordijk, J. A., Verbruggen, S. C., Buysse, C. M., Utens, E. M., Joosten, K. F., & Dulfer, K. (2022). Neurocognitive functioning and health-related quality of life of children after pediatric intensive care admission: a systematic review. Quality of Life Research, 31(9), 2601-2614. https://doi.org/10.1007/s11136-022-03124-z
• van der Hout, R., Barnasconi, F., Noorloos, J., de Bruin, R., van Slobbe-Maijer, K., Legerstee, J., Oort, F., & Utens, E. (2022). Treatment outcomes of dialectical behaviour therapy for adolescents presenting with characteristics of borderline personality disorder: A naturalistic study. Clinical Child Psychology and Psychiatry. https://doi.org/10.1177/13591045221109871
• Heijerman-Holtgrefe, A., Huyser, C., Verdellen, C., van de Griendt, J., Beljaars, L., Kan, K-J., Lindauer, R., Cath, D., Hoekstra, P., & Utens, L. (2022). Effectiveness of 'Tackle Your Tics', a brief, intensive group-based exposure therapy programme for children with tic disorders: study protocol of a randomised controlled trial. BMJ Open, 12(6), e058534. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-058534
• Rodrigues Pereira, C., Ensink, J. B. M., Güldner, M. G., Kan, K. J., De Jonge, M. V., Lindauer, R. J. L., & Utens, E. M. W. J. (2022). The Validation of the Selective Mutism Questionnaire for Use in the Dutch Population. Child Psychiatry and Human Development. https://doi.org/10.1007/s10578-022-01387-8
• van Dalen, M., Pasmans, S. G. M. A., Aendekerk, E. W. C., Mathijssen, I. M. J., Koudstaal, M. J., Williamson, H., Hillegers, M. H. J., Utens, E. M. W. J., & Okkerse, J. M. E. (2022). Acceptability and feasibility of an online psychosocial intervention for Dutch adolescents with a visible difference: A mixed-methods study. Body Image, 41, 298-307. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2022.03.003
• Van Den Berge, J. C., Van Vark, L. C., Postmus, D., Utens, E. M. W. J., Hillege, H. L., Boersma, E., Lesman-Leegte, I., & Akkerhuis, K. M. (2022). Determinants of quality of life in acute heart failure patients with and without comorbidities: a prospective, observational study. European Journal of Cardiovascular Nursing, 21(3), 205-212. https://doi.org/10.1093/eurjcn/zvab061
• Zelihić, D., van Dalen, M., Kling, J., Pripp, A. H., Nordgreen, T., Kvalem, I. L., Pasmans, S. G. M. A., Mathijssen, I. M. J., Koudstaal, M. J., Hillegers, M. H. J., Williamson, H., Utens, E. M. W. J., Feragen, K. B., & Okkerse, J. M. E. (2022). Reducing social anxiety in adolescents distressed by a visible difference: Results from a randomised control trial of a web-based intervention. Body Image, 40, 295-309. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2022.01.008
• The Rotterdam Exercise Team, Scheffers, L. E., Helbing, W. A., Utens, E. M. W. J., Dieleman, G. C., Dulfer, K., Noske, J., van den Broek, E. A., Walet, S., Olieman, J. F., Escher, J. C., Pijnenburg, M. W., van der Ploeg, A. T., & van den Berg, L. E. (2022). Study Protocol of the Exercise Study: Unraveling Limitations for Physical Activity in Children With Chronic Diseases in Order to Target Them With Tailored Interventions—A Randomized Cross Over Trial. Frontiers in Pediatrics, 9, [791701]. https://doi.org/10.3389/fped.2021.791701
• Pengel, R., van der Mheen, M., & Utens, E. M. W. J. (2022). Cliëntkenmerken van schoolweigeraars en hun werkrelatie met hulpverleners van het Team Thuiszitters. Tijdschrift van de Vereniging voor Kinder- en Jeugdpsychotherapie, 49(1). https://www.vkjp.nl/het-tijdschrift/tijdschrift-1-2022
• Utens, E. M. W. J., Stapersma, L., & Legerstee, J. S. (2022). Individuele psychotherapie bij kinderen en adolescenten. In R. Lindauer, & W. Staal (Eds.), Handboek kinder- en jeugdpsychiatrie Boom Uitgevers.
• Huijser, C., & Utens, E. M. W. J. (2022). Obsessieve-compulsieve spectrum stoornissen. In R. Lindauer, & W. Staal (Eds.), Handboek kinder- en jeugdpsychiatrie Boom Uitgevers.
• van Dalen, M., Hermans, M. M., Leemreis, W. H., Kraaij, V., De Laat, P., Pasmans, S., Versnel, S. L., Koudstaal, M. J., Hillegers, M., Utens, E., & Okkerse, J. (2022).
  Emotional and Behavioral Problems in Children With a Cleft Lip With or Without Palate or an Infantile Hemangioma. The Cleft palate-craniofacial journal : official publication of the American Cleft Palate-Craniofacial Association, 59(4_suppl2), S74–S83. https://doi.org/10.1177/10556656211031411
• Utens, E.M.W.J. & Stapersma, L. (2022). Nabeschouwing. Gedragstherapie, 4.

2021

• Lidewij H. Wolters, Juliane Ball, Veronika Brezinka, Marjolein Bus, Chaim Huyser, Elisabeth Utens. (April 2021). Brief intensive cognitive behavioral therapy for children and adolescents with OCD: Two international pilot studies.  Journal of  Obsessive-Compulsive and related Disorders. https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2021.100645
• Heijerman-Holtgrefe AP, Verdellen CWJ, van de Griendt JMTM, Beljaars LPL, Kan KJ, Cath D, Hoekstra PJ, Huyser C, Utens EMWJ. (30-3-2021) Tackle your Tics: pilot findings of a brief, intensive group-based exposure therapy program for children with tic disorders. Eur Child Adolesc Psychiatry. https://doi.org/10.1007/s00787-020-01532-5  
• Wolters, L.H., Hagen, A., Op de Beek, V., Dol, P., de Haan, E. & Salemink, S. (2021). Effectiveness of an online interpretation training as a pre-treatment for cognitive behavioral therapy for obsessive-compulsive disorder in youth: A randomized controlled trial. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 29, 100636. https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2021.100636
• Buse, J. et al. (Huyser co-auteur) (2021). Hair cortisol-a stress marker in children and adolescents with chronic tic disorders? A large European cross-sectional study. European Child & Adolescent Psychiatry, 1-9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33459885/
• S Frangou et al (2021) Cortical thickness across the lifespan: Data from 17,075 healthy individuals aged 3–90 years; Human brain mapping; 2021/2/17 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33595143/
• Martino, D. et al. (Huyser co-auteur) (2021). Association of group A streptococcus exposure and exacerbations of chronic tic disorders: a multinational prospective cohort study. Neurology, 96(12), e1680-e1693. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33568537/
• Van Dalen, M. et al. (Utens Last Author) (2021). Parenting Children With a Cleft Lip With or Without Palate or a Visible Infantile Hemangioma: A Cross-Sectional Study of Distress and Parenting Stress. The Cleft  Palate-Craniofacial Journal, 1055665621993298.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8586175/
• Van Dalen, M. et al. (Utens co-author 2021). Investigating online psychological treatment for adolescents with a visible difference in the Dutch YP Face IT study: protocol of a randomised controlled trial. BMJ open, 11(1), e041449. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33483443/
• van Opstal, S. E.,  (Utens coauthor).  2021. School functioning of children with perinatal HIV-infection in high-income countries: A systematic review. PloS one, 16(6), e0252746. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0252746
• Klein, A. M., et al, Utens  last author . (2021). The Role of Social Skills in Predicting Treatment-Recovery in Children with a Social Anxiety Disorder. Research on child and adolescent psychopathology, 1-12. 10.1007/s10802-021-00824-x
• Meentken, M. G., et al, (Utens Last author). 2021. Long-term effectiveness of eye movement desensitization and reprocessing in children and adolescents with medically related subthreshold post-traumatic stress disorder: a randomized controlled trial. European Journal of Cardiovascular Nursing, 20(4), 348-357. 10.1093/eurjcn/zvaa006
• Openneer, T. J., Huyser, C., Martino, D., Schrag, A., EMTICS Collaborative Group, Hoekstra, P. J., & Dietrich, A. (2021). Clinical precursors of tics: an EMTICS study. Journal of Child Psychology and Psychiatry. 10.1111/jcpp.13472
• Van Opstal, S.E., (Utens last author). (2021 Sep 28) Neuropsychological and Psychosocial Functioning of Children with Perinatal HIV-Infection in The Netherlands. Viruses. 2021 Sep 28;13(10):1947. 0.3390/v13101947
• Rodrigues Pereira, C., Ensink, J., Güldner, M. G., Lindauer, R., De Jonge, M. V., & Utens, E. (2021). Diagnosing selective mutism: a critical review of measures for clinical practice and research. European child & adolescent psychiatry, 10.1007/s00787-021-01907-2. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s00787-021-01907-2
• F. Tsetsos et al. (2021) Synaptic processes and immune-related pathways implicated in Tourette syndrome; Translational psychiatry 11 (1), 1-12. https://doi.org/10.1038/s41398-020-01082-z
• CJ Weeland et al.(2021) Thalamic Subregions and Obsessive-Compulsive Symptoms in 2,500 Children From the General Population; Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry (in press) https://doi.org/10.1016/j.jaac.2021.05.024
• M Abdulkadir et al. (2021)  Investigation of gene-environment interactions in relation to tic severity; medRxiv. https://doi.org/10.1007/s00702-021-02396-y
• CJ Weeland et al. (2021) The thalamus and its subnuclei: a gateway to obsessive-compulsive disorder findings from the ENIGMA-OCD Working Group; medRxiv. https://doi.org/10.1038/s41398-022-01823-2
• AP Heijerman-Holtgrefe et al. (2021) Active involvement of patient representatives in research: roles, tasks, and benefits in a pilot intervention study; Current research in Psychiatry 1 (3), 40-43. https://doi.org/10.46439/Psychiatry.1.014

Andere publicaties

• Balans Magazine, februari 2021, Interview Annet Heijerman Tackle Your Tics, p. 22
• Balans Kids, februari 2021, Interview Annet Heijerman Tackle Your Tics, p.18-20
• Psychologie  Magazine, hulp voor bange kinderen. Interview Utens juli 2021, pag 13
• Kinderarts & samenleving. Face it voor jongeren. Interview v Dalen (Utens 1st promotor), sept 2021, jaargang 40, pag 25
• Journaal GGZ en recht; De Jeugdhulp in de verkiezingsprogramma's; januari 2021,6-1, p 37-42
• Journaal GGZ en Recht; Tussen wetten en praktijk , december 2021, 56-4, p 233-236
• Hoekstra, M., Huijser, C., Kempen, B. et al. Intensieve traumatherapie op Bonaire. 
  Kind Adolesc Prakt 21, 22–29 (2022). https://doi.org/10.1007/s12454-022-1221-7

Als TOPGGz kijken we voortdurend waar we kunnen verbeteren en vernieuwen. Niet om het vernieuwen zelf, maar om de zorg voor kinderen en jongeren steeds beter te maken. Waar daar gaat het uiteindelijk om! Hieronder een aantal innovaties die we graag voor je uitlichten:

• ‘Praten op school, een kwestie van doen’
  Om selectief mutisme te behandelen, is de methode ‘Praten op school, een kwestie van doen’ ontwikkeld. Het is een individuele, ambulante behandeling voor kinderen van 2,5 tot 18 jaar met selectief mutisme. Het behandelprotocol en de selectief mutisme vragenlijst worden wetenschappelijk onderzocht. Dit onderzoek loopt tot zomer 2021.
  Promovendus: Chaya Rodrigues Pereira.
  Promotoren: Prof.dr. Lisbeth Utens, Prof. dr. Ramón Lindauer.
• Tackle your Tics
  Ontwikkeling van een korte intensieve groepsbehandeling voor kinderen en jongeren met tics. Op dit moment wordt deze nieuwe behandeling onderzocht of effectiviteit. Er wordt nauw samengewerkt met de patiëntenorganisatie Stichting Gilles de la Tourette, ervaringsdeskundigen, Accare, Parnassia en Yulius. Promovendus: Annet Heijerman.
  Promotoren: Prof. dr. Lisbeth Utens en prof. dr. Pieter Hoekstra (Accare).
• Intensieve behandelweek dwang
  Ontwikkeling van een korte, intensieve poliklinische groepsbehandeling voor kinderen en jongeren met dwangklachten. In 5 achtereenvolgende werkdagen volgen de kinderen en jongeren een intensief programma met exposure behandelingen. Samen met de Universiteit van Zurich onderzoeken we deze behandeling in Nederland en Zwitserland.

Het expertisecentrum DAT werkt samen met:

• ADF stichting 
• Stichting Gilles de la Tourette
• Misofonie Vereniging Nederland
• Afdeling psychiatrie van het Amsterdam UMC
• UvA
• OCD net
• Nederlands Kenniscentrum Angst en Depressie (NEDkad) 
• Universiteit Zurich  (prof. dr.S. Walitza)
• Vereniging Cognitieve Gedragstherapie

Als TOPGGz-afdeling hebben wij een schat aan kennis in huis. Die kennis delen we graag via symposia, referaten en webinars.

2022

• TOPGGz symposium Levvel, Duivendrecht, 17 juni 2022.
  Rappoldt, L.R., Vulink, N.C.C., Denys, D.A.J.P., & Utens, E.M.W.J.
  Innovatief groepsbehandelprotocol voor misofonie bij kinderen en jongeren: een randomized
  controlled trial.
• Annual Meeting Belgian Association for Paediatric Anaesthesiology, 23 April 2022
  Utens, E.M.W.J. Trauma free care for children during induction of anesthesia.
• ESCAP 2022, Maastricht: Symposium Recent developments in the treatment of childhood obsessive-compulsive disorder
  Chair: E.M.W.J. Utens
  M. Bus: Brief intensive group-based CBT (BIG-CBT) for youth with OCD: two international pilot studies - Part 1 (V. Mailänder & J. Ball: Brief intensive cognitive behavioral therapy for children and adolescents with OCD: Findings of two international pilot studies
  Part 2 (M. van der Stelt & C. Huijser: Supportive parenting for anxious childhood emotions (SPACE) for children/adolescents with an obsessive-compulsive disorder)
• ESCAP 2022, Maastricht 
  C. Rodrigues Pereira: Behavioral Treatment of selective mutism
• EABCT 2022, Barcelona: Symposium Innovative CBT for youth with selective mutisme, OCD, tics, and misophonia: treatment at school, (short) intensive group treatment, and parten stand-alone treatment. Chair: E.M.W.J. Utens
  C. Rodrigues Pereira: Behavioral Treatment of selective mutism
  A.P. Heijerman-Holtgrefe: A brief, intensive group-based exposure therapy for children with tic disorder. Pilot findings of Tackle your Tics
  J. Ball: Brief intensive group-based CBT (BIG-CBT) for youth with OCD: two international pilot studies
  L. Rappoldt: Innovative group treatment protocol for misophonia in children and adolescents
  C. Huijser: Supportive parenting for anxious childhood emotions (SPACE) for youth with an obsessive-compulsive disorder
• ESTSS Lausanne Europees congress tics
  Utens & Heijermans - Tackle your Tics
• Pint of Science festival Rotterdam 
  Marije van Dalen, lezing onderzoek FACE IT

• Euro ACHD 12-13 April 2022 in Rotterdam

  Perlosi et al., Utens last author. Euro ACHD poster. Development of psychopathology in adults with congenital heart disease: a 40-53 years follow-up study C.

• Annual Meeting BAPA (23-04-2022)
  Berghmans, Lemmens & Utens. Informed Consent & managment of the uncooperative frightened child.
• Symposium Kind en Jeugd GGz (09-09-2022)
  Stapersma, L. Psychosociale behandelvormen.

2021

• NVK symposium GGZ dag 2021
  Tourette een Update 2021
• Amsterdam UMC maart 2-021 Texel
  Tourette workshop nacholing kinderartsen
• DAT team Levvel, online, 28 jan 2021, the Netherlands
  Rappoldt, L.R., Utens, E.M.W.J., Vulink, N.C.C., & Denys, D.A.J.P. Innovatieve diagnostiek en behandeling van misofonie bij kinderen.  
• External intervision Erasmus MC, online, 8 feb 2021, the Netherlands.  
  Rappoldt, L.R., Utens, E.M.W.J., Vulink, N.C.C., & Denys, D.A.J.P. Innovatieve diagnostiek en behandeling van misofonie bij kinderen.

• Intervision psychotherapists Amsterdam UMC,online, 4 mrt 2021, the Nederlands.  

  Rappoldt, L.R., Utens, E.M.W.J., Vulink, N.C.C., & Denys, D.A.J.P. Innovatieve diagnostiek en behandeling van misofonie bij kinderen.  

• Research Seminar VKC Psyche, online, 20 mei 2021, the Netherlands.  

  Rappoldt, L.R., Utens, E.M.W.J., Vulink, N.C.C., & Denys, D.A.J.P. Innovatieve diagnostiek en behandeling van misofonie bij kinderen.

• Zuiderzee consortium, Levvel (location Duivendrecht), 22 okt 2021, the Netherlands.  

  Rappoldt, L.R., Rosema, S., Utens, E.M.W.J., Vulink, N.C.C., & Denys, D.A.J.P.  Misofonie: haat voor geluiden.

• VGCT najaarscongres, Veldhoven, 4 nov 2021, the Netherlands.  

  Rappoldt, L.R., Van der Pol, M.M., Slaghekke, S., Utens, E.M.W.J., Vulink, N.C.C., & Denys, D.A.J.P. Pap, stop eens met ademen! Een interactieve workshop over groepsbehandeling voor misofonie bij kinderen en jongeren.