Jongeren die trauma’s meemaken kunnen klachten ontwikkelen zoals angst, nachtmerries en vermijding. Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie (TF-CBT) is een effectieve behandeling hiervoor. Een nieuwe studie van Amsterdam UMC en Levvel volgde 8 jongeren met PTSS elke week tijdens hun TF-CBT-traject. Het doel: beter begrijpen wanneer en hoe symptomen veranderen, zodat behandelaars de behandeling effectiever kunnen toepassen.
Wat is TF-CBT?
TF-CBT is een vorm van therapie die kinderen en jongeren helpt na een traumatische ervaring. Het is oorspronkelijk ontwikkeld voor PTSS na seksueel misbruik, maar is inmiddels bewezen effectief bij veel verschillende soorten trauma’s.
Tijdens de therapie leren kinderen en jongeren stap voor stap om te gaan met hun gevoelens en traumatische herinneringen. De behandeling bestaat uit onderdelen als:
- Psycho-educatie
- Ontspanningsoefeningen
- Ontwikkelen en versterken van emotieregulatie- en copingvaardigheden
- Veilig en geleidelijk terugkijken op traumatische herinneringen (narratieve deel)
- Cognitieve verwerking van traumagerelateerde gedachten en overtuigingen
- Actief betrekken van ouders/verzorgers voor ondersteuning
De therapie duurt meestal tussen de 12 en 16 sessies. Soms is meer tijd nodig, bijvoorbeeld bij complexere klachten. TF-CBT verloopt in een logische, vaste structuur, maar therapeuten kijken altijd naar wat een kind of jongere nodig heeft en kunnen het tempo aanpassen of eerdere stappen herhalen.
Meten van PTSS symptomen
Lieke Kooij, Irma Hein, Samantha Bouwmeester en Ramón Lindauer van Levvel volgden samen met Amsterdam UMC 8 jongeren van 14 tot 21 jaar met PTSS tijdens hun TF-CBT-traject. De voor het kind meest belastende symptomen werden wekelijks gemeten. Dat deden ze door naar de individuele veranderingen te kijken na elke sessie met behulp van een Single-Case Experimental Design (SCED). Daarnaast gebruikten ze gestandaardiseerde vragenlijsten na iedere module van TF-CBT. Deze aanpak maakte goed inzichtelijk hoe symptomen veranderen tijdens het beloop van de gehele TF-CBT behandeling.
TF-CBT: effectief maar niet rechtlijnig
Bij de meeste jongeren leidde TF-CBT tot een duidelijke afname van PTSS-, angst- en depressieve klachten, al verliep herstel niet altijd lineair en zien we grote wekelijkse fluctuaties in zowel trauma, als angst en depressieve klachten. De grootste veranderingen zagen we tijdens de narratieve module, vooral wanneer het verhaal werd gedeeld met ouders/verzorgers en negatieve overtuigingen werden aangepakt. Vaak nam de spanning eerst even toe, voordat klachten merkbaar afnamen.
Het PRAC-deel (psycho-educatie, relaxatie, affectmodulatie en cognitieve coping) gaf weinig directe vermindering van klachten, maar lijkt wel van belang om te herhalen zeker bij jongeren die minder steun vanuit huis ervaren. De onderzoekers vonden dat jongeren met een complex trauma of meerdere problemen vaker extra tijd en herhaling van copingvaardigheden nodig hadden. Gemiddeld duurde de behandeling 30 sessies, langer dan het standaardprotocol van 12 tot 16 sessies dus.
Voor zorgprofessionals betekent dit: houd rekening met verschillen per jongere, plan flexibel en blijf de symptomen regelmatig volgen om de therapie zo effectief mogelijk te maken. Belangrijk is ook om de jongere en ouders/verzorgers voor te bereiden op eventuele schommelingen in de klachten en een mogelijke toename van angst en depressieve klachten bij de start van de behandeling.
Meer lezen
(Engelstalig) over het onderzoek in European Journal of Psychotraumatology.
